کد مطلب:20845 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1490

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

با توجه به معناي نفق و نفاق در لغت و اصطلاح، آيا كسي كه از مال دنيا برخوردار بوده ولي از بخشش و انفاق خودداري ميكند، منافق خواهد شد؟

چند نكته قابل توجه است:

1. بنابر نظر دانشمندان علم لغت، نفق داراي دو معناي اصلي است: يكي به معني (انقطاع شي و ذهابه) از بين رفتن،

تلف شدن، ته كشيدن (پول، آذوقه و توشه و...) كه واژه انفاق، نفقه از اين معناي اصلي گرفته شده; چون با انفاق و پولي را كه انسان ميپردازد، مالي از نزد او ميرود و فاقد آن چيز و يا مال ميگردد و اين معنا در قرآن كريم آمده است، ميفرمايد: قُل لَّوْ أَنتُمْ تَمْلِكُونَ خَزَآغنَ رَحْمَةِ رَبِّيَّ إِذًا لآ ?َمْسَكْتُمْ خَشْيَةَ الاْ ?ًِنفَاق;(اسرأ،100) بگو: اگر شما، مالك خزاين رحمت پرودگار من بوديد، در آن صورت ]به خاطر تنگنظري[ از بيم تنگدستي ]و رفتن مالتان[ قطعاً امساك ميورزيديد. در اصطلاح انفاق، همان بخشش مال و غير آن است. معناي اصلي دوّم نفق، (اخفأ شيء) مخفي وپنهان نمودن چيزي است و به كانال و گذرگاه و سوراخي را كه بعضي حيوانات مانند موش صحرايي، براي لانه خود به طور پنهان قرار ميدهد كه به هنگام خطر از آن بهره ببرد (نافقأ) گويند كه از همين ريشه است و همچنين منافق از ريشه نفق، اين معناي دوّم است; زيرا كفر دروني و قلبي خود را پنهان كرده و اظهار ايمان ميكند، به عبارتي از دري در شرع و اسلام داخل و از در ديگر خارج ميشود. و معناي ريشهاي دوّم نيز در قرآن استعمال شد.(انعام،35)(معجم مقاييس اللغه، احمد بن فارس;، ج 5، ص 454، مركز نشر تبليغات اسلامي / ر.ك: مفردات الفاظ القرآن، الراغب الاصفهاني، ص 819، نشر ذوي القربي / مجمع البحرين، فخر الدين طريحي، ج 3، ص 1818، مؤسسة البعثه.) بنابراين، هر چند نفاق و انفاق داراي يك ريشه هستند، ليكن به خاطر چند معناي اصلي داشتن آن، داراي معاني مختلف است.

2. خداوند متعال، در آيات فراواني، ويژگيهاي منافقان را بيان فرموده، يكي از آنها بخل است، ميفرمايد: بعضي از آنها، با خدا پيمان بسته بودند كه اگر خداوند ما را از فضل خود روزي دهد، قطعاً صدقه خواهيم داد و از صالحان خواهيم بود. فَلَمَّآ ءَاتَغهُم مِّن فَضْلِهِي بَخِلُواْ بِهِي وَتَوَلَّواْ وَّهُم مُّعْرِضُون; امّا هنگامي كه خدا از فضل خود به آنها بخشيد. بخل ورزيدند و سرپيچي كردند و روي برتافتند. (توبه،76ـ77)(ملاحظه كنيد: (توبه،67))

منافقان، حتي نسبت به بخشش و انفاق ديگران نيز، كارشكني ميكنند (منافقون،7) و اگر چيزي را هم بخشش كنند از روي كراهت و بي ميلي است; وَلاَيُنفِقُونَ إِلآوَهُمْ كَـَرِهُونَ ;(توبه،54) و انفاق نميكنند مگر با كراهت.

پس اگر مؤمني داراي اين ويژگي باشد، هر چند منافق اصطلاحي نيست، ولي رگهها و مرتبهاي از نفاق را دارد.